Houtrijping en wijn: Hout jij er van?

Houtrijping en wijn. Is het jouw ding of niet? Ik hou wel van een beetje houtrijping en ook de wat stevigere gerijpte wijnen drink ik graag. Maar wat is houtrijping in wijn eigenlijk en wat doet dat houten vat precies? Hoe herken je of een wijn houtrijping heeft gehad, proef en ruik je dan vooral hout? Dat lees je in dit artikel!

Wat is houtrijping? En wat doet het?

Heeft een wijn houtrijping gehad dan betekent dit dat de wijn een bepaalde tijd opgeslagen geweest is in een houten vat. Een wijnmaker kan hiervoor kiezen als hij voor wat meer complexiteit en stevigheid in de wijn wil gaan.

Door de tijd heen zijn er verschillende soorten hout getest maar eikenhout bleek het beste te zijn voor de wijn. En dus zijn de vaten waarop de wijn zijn houtrijping krijgt bijna altijd van eikenhout. Eikenhout is sterk en laat de juiste hoeveelheid zuurstof door.

Niet zomaar een houten vat

Dan staat de wijnmaker voor nog een aantal keuzes voordat de wijn zijn houtrijping kan krijgen. Want welke vat te gebruiken? Hij moet daarbij denken over:

• De grootte van het eikenhouten vat.  Er zijn kleine vaten van 225 liter, ook wel barriques genoemd. Grotere vaten worden ook wel foeders genoemd.
• Wat voor soort hout? Het vat is gemaakt van Europees (Frans, Sloveens, Hongaars) of Amerikaans hout. De herkomst van het eikenhout bepaald de invloed op de wijn. Rijping op Frans hout heeft vaak een wat meer subtiel effect dan Amerikaans hout.
• Oud of nieuw hout? Of een combinatie? Een nieuw vat heeft veel meer invloed op de wijn dan gebruikte vaten. Het hangt van de voorkeur van de wijnmaker af welke keuze hij maakt voor de houtrijping. Vaak wordt er gekozen voor een combinatie. Een deel wordt op nieuwe vaten gerijpt, een deel op vaten die al een aantal jaar meegaan (gemiddeld wordt een vat 2-3x  gebruikt).
• Toasting van het vat. De producent van de houten vaten geeft de vaten ook een bepaalde ‘toasting’ mee. Ofwel het vat wordt nog ‘gebrand’. De mate van toasting kun je vaak terugzien op het vat. Zie je LT, dan is het vat licht gebrand, zie je MT dan heb je met een medium gebrand vat te maken. Ook deze toasting zorgt weer voor een bepaald effect op de wijn.
• Hoelang? Hoelang laat je de wijn op hout rijpen? En doe je alle wijn of maar een deel? Het kan allemaal.

Hout is duur!

Zo’n houten vat koop je niet zomaar. De wijnmaker moet goed over bovenstaande punten nadenken maar daarnaast is een houten wijnvat ook een hele investering. Het kost nogal wat. Het hangt natuurlijk af van waar de vaten gekocht wordt, welk hout etc. Maar een vat kost op z’n minst €750,-. En aan 1 vat heeft een wijnmaker niet genoeg… Dus dat tikt aardig aan.

Een alternatief is het gebruik van houtsnippers in de wijn.

Typische hout aroma’s?

Door de rijping op het vat ontstaan er complexere aroma’s in de wijn. Kom je bijv.  toast, vanille, kokos, karamel, cacao, boter of iets anders romigs tegen in de wijn dan weet je dat je met een houtgerijpte wijn te maken hebt. Ook leer, tabak, aardse tonen zijn typische aroma’s die je kunt ontdekken in een wijn na de houtrijping.

Door het contact met zuurstof wat de wijn krijgt door in een vat te rijpen ontwikkelt de smaak zich verder en worden bepaalde aroma’s ook soepeler.

Naast de ontwikkeling van bepaalde aroma’s, ontwikkelen  tijdens de houtrijping ook de eventuele tannines in de wijn. Het eikenhout zelf geeft tijdens de rijping ook langzaam wat tannines af aan de wijn, waardoor de wijn langer houdbaar wordt.

Hoe lang?

De duur van de houtrijping variëert. Het kan van enkele maanden tot jaren. Neem je een Spaanse (houtgerijpte) wijn dan staat er op het etiket netjes vermeld hoeveel houtrijping de wijn precies heeft gehad. Dat is handig! Daarmee weet je ook meteen wat je van de wijn kunt verwachten. Dus onthoud deze termen (waarbij ik even van een rode Rioja wijn uitga):

• Joven op het etiket? Dan heb je een wijn die niet of maar even op hout gerijpt heeft. Deze wijnen zijn vooral fruitig, lekker sappig en zullen amper tannines hebben. Geen heftige krachtpatsers.
• Wil je wel wat stevigers? Ga dan in ieder geval voor Crianza. Deze wijn rijpt op z’n minst 1 jaar op het vat en daarna ook nog minimaal 12 maanden in de fles.
• Een Reserva rijpt minstens 3 jaar op het vat.
• Tot slot is er nog de Gran Reserva.  Deze heeft een minimale houtrijping op het vat van 2 jaar en nog een rijping van 3 jaar op de fles.

Voor wit en rosé wijnen wordt ook deze classificatie gebruikt maar zijn de periodes van rijping op vat en in de fles wat korter dan bij de rode wijnen. Ook in andere landen wordt Reserva en Gran Reserva gebruikt. De duur van de rijping kan dan net wat anders zijn dan in Spanje.

Wel of geen hout?

Niet alle druiven zijn geschikt voor houtrijping. De meeste blauwe druiven kunnen wel wat hout hebben maar bij witte druiven zie je dat wat minder vaak. Zo zul je zelden een houtgerijpte Riesling tegen komen, bij Chardonnay wordt het juist vaak toegepast (maar niet altijd!).

Heeft een wijn geen houtrijping dan zal deze rijpen op roestvrijstalen tanks of aardewerken kruiken (niet heel vaak). De wijnmaker kan ook kiezen voor beide methodes en bijvoorbeeld een deel van de wijn op hout laten rijpen een deel op rvs.

Hout jij er van?

Zo nu ben je vast een beetje wijzer over wijn en houtrijping. Nu ben ik nog even benieuwd, houtrijping hout jij er van? Laat maar weten onder dit bericht!

Als wijnliefhebber wil je vast geen update missen. Zorg daarom dat je wijnblog Wijntjes met Esther ook via Facebook en/of Instagram volgt en schrijf je in voor de nieuwsbrief!