Portugese wijn, veel meer dan Port

Waarschijnlijk is Portugal niet het eerst land dat in je op komt als je aan wijn denkt. Portugal stond ook voor mij nog jarenlang in het teken van grillige rotspartijen in de Algarve en surfspots in Ericeira. Sinds 2019 heb ik ook mijn hart aan Porto, Lissabon en de prachtige wijngebieden verloren. Ik ga er even van uit dat je al eens een glaasje Port op hebt maar nog weinig wijnen uit de wijnregio’s Minho, Douro en Alentejo hebt geproefd. Ga je mee op ontdekkingsreis? De veelzijdigheid, authenticiteit en kwaliteit van de Portugese wijnen zal je verbazen. Om over de prachtige uitzichten in de Douro vallei nog niet eens te spreken. Hierbij mijn ode aan de Portugese wijnen en een aantal praktische (wijn)tips voor als je weer die kant op mag.

5,3 miljoen hectoliter wijn per jaar

Portugal kent 14 wijnregio’s (12 op het vaste land en 2 op de eilanden Madeira en de Azoren) en is een groot wijnland met 194.000 hectare wijngaarden (bron: OIV, 2018). De wijngaarden liggen eigenlijk door het hele land verspreid en zijn goed voor 5,3 miljoen hectoliter wijn per jaar (bron: OIV, 2018). Hoe het komt dat je naast Port waarschijnlijk weinig Portugese wijnen drinkt? Portugese wijnmakers gaan graag hun eigen gang, Portugezen drinken graag wijn uit eigen land en geven nog weinig prioriteit aan marketing.

Trouw aan eigen druivenrassen

Portugal heeft zich weinig aangetrokken van de trend om inheemse druivenrassen door internationaal populaire druivenrassen te vervangen. Portugese wijnmakers blijven trouw aan de ruim 250 eigen druivenvariëteiten. In de verschillende wijngebieden dragen de druivenrassen ook nog een lokale naam. Want zeg eens eerlijk, had jij al eens van; Loureiro, Trajadura, Tinta Roriz en Boal gehoord? Door gebruik te maken van eigen druivenrassen, hebben de Portugese wijnen een eigen karakter. Het druivenras staat bijna nooit prominent op het etiket. Bijna alle Portugese wijnen bestaan uit blends en hebben unieke kenmerken uit de regio.

Minho

De noordelijkste wijnregio van Portugal is Minho. Deze regio is vernoemd naar de gelijknamige rivier die door het gebied stroomt. Een uitgestrekt wijngebied met veel invloed van de Atlantische Oceaan. Hier wordt voornamelijk de knisperende (witte) Vinho Verde wijn gemaakt van de druivenrassen Loureiro, Trajadura en Alvarinho. Vinho Verde betekent ‘groene wijn’. Deze wijnen zijn licht sprankelend, strakdroog met minerale tonen en voornamelijk aroma’s van appels. De wijn is niet echt groen, de wijn heeft haar naam te danken aan het feit dat deze heel vroeg gebotteld worden. In Portugal hoor je aan de bar een glaasje Vinho Verde te drinken met een traditionale fish cake. Ook op het strand serveren ze vaak Vinho Verde bij gegrilde sardientjes. Nu al weer zin in.

De prachtige Douro vallei

In wijngebied Douro draait het voornamelijk om Port en rode wijn. Esther heeft al eens een leuke blog over Port geschreven. Een aanvullende tip van KleinDruifje; ga in Porto in de zon als aperitief eens voor de Pink Port. Port wordt nog vaak gezien als een mierzoet drankje voor de oma’s na het eten. Met de rosé variant willen de wijnmakers ook de jongere doelgroep aanspreken. Het is de enige variant die je rechtstreeks uit de koelkast drinkt en heeft voornamelijk fruitige aroma’s van aardbei, kersen en frambozen. Jam!

Als je wijngebied Minho doorrijdt landinwaarts kom je uit in de prachtige Douro vallei. De steile terrashellingen langs de gelijknamige rivier de Douro zijn adembenemend. Douro heeft naast Port veel rode kwaliteitswijnen. Er heerst een landklimaat met koude winters en hete, droge zomers. De bodem bestaat voornamelijk uit een soort leisteen. Bijna alles wordt handmatig geoogst omdat de terrashellingen te stijl zijn voor machines. Voor de rode Douro wijnen worden dezelfde druivenrassen gebruikt als voor Port. Deze wijnen zijn krachtig, maar ook zacht doordat bijna altijd houtrijping wordt toegepast.

Een citytrip naar Porto? Vergeet dan niet om een dagtrip naar Minho en de Douro vallei te boeken. Voor ongeveer €100 per persoon ga je op pad in een minibusje met gids. Tijdens die dag bezoek je minimaal drie quinta’s (wijnhuizen). Bijkomend voordeel; je hoeft niet te rijden. Proeven (en doorslikken) maar. Wij bezochten in oktober 2019 onder andere Quinta Da Roêda. Hier wordt Croft Port gemaakt. De Croft rijpingskelders heb ik aanvullend in Port bezocht. Leuk om op deze manier het volledige proces te zien. Ook bezochten wij Quinta Dos CastelAres. Deze wijnmaker focust zich voornamelijk op biologische witte, rosé- en rode wijnen. Ook bij de Portugese wijnmakers staat het milieu steeds hoger op de agenda. Bij Therry Vintage hebben we heerlijk tussen de wijngaarden geluncht. Vervolgens hebben we diverse vintage Port van Quinta Dos Mattos gedronken. De 30 jaar oude Tawny was mijn favoriet. Caramel, vijgen, noten. Super zacht. Boeken dus, echt ontzettend de moeite waard!

Dão en Barriada

Onder de Douro vallei liggen de bergachtige wijngebieden Dão en Bairrada. Deze gebieden zijn volop in ontwikkeling. Door nieuwe vinificatietechnieken wordt de kwaliteit steeds beter. De wijnen zijn voornamelijk gemaakt van de druivenrassen Touriga Nacional en Baga. Hier ligt de focus voor wijnmakers voornamelijk op stevige, robuuste rode wijnen. Deze gebieden heb ik zelf nog niet bezocht, maar tijdens vakanties al wel e.e.a. geproefd. In Portugal wordt natuurlijk veel vis geserveerd, maar bij het ‘van alles en nog wat’ vleesgerecht Coizida a Portuguesa zijn deze wijnen top begeleiders.

Lisboa

Ten noorden van de stad Lissabon ligt wijngebied Lisboa. Een zonnig gebied, maar met veel invloed van de Atlantische Oceaan. De tempratuur is mild en de wijnen elegant. Tijdens een (surf)vakantie in augustus’19 naar kustplaats Ericeira heb ik via Google Maps gekeken welke wijnhuizen in de buurt lagen. Er zijn veel kleine wijnhuizen en er is vrijwel geen georganiseerd ‘wijntourisme’. Eerste tip; bel de wijnhuizen tijdig en er blijkt hartstikke veel mogelijk.

Wij bezochten o.a. wijnhuis AdegaMãe. Dit moderne wijnhuis heeft als doel om wijnen binnen verschillende prijscategorieën te produceren, met de unieke kenmerken van de invloed van de Atlantische Oceaan. De goedkoopste wijnen zijn de ‘Pinta Negra’ wijnen, wellicht heb je deze al eens bij de supermarkt Marqt zien staan. Tijdens de aansluitende proeverij heb ik natuurlijk ook de Reserva wijnen geproefd. De Reserva regels verschillen in Portugal trouwens nog wel eens per gebied. Bij dit wijnhuis wil Reserva zeggen dat de wijn minimaal negen maanden heeft gerijpt in een eikenhouten vat. Deze wijnen vielen erg in de smaak. Elegant, fruitig, zacht. Heerlijk! De Dory Reserva 2017 (een mix van Viosinho, Alvarinho en Chardonnay) was favoriet.

De naam Dory is trouwens niet willekeurig gekozen. In Portugal is men gek op kabeljauw. Het wordt in heel veel gerechten verwerkt. Kabeljauw zwemt alleen niet in de buurt. Vroeger ging men op kleine schippersbootjes vissen tijdens gevaarlijke weersomstandigheden. Veel schippers kwamen om het leven. Een bootje kwam keer op keer terug, Dory. Het bootje Dory is bij het wijnhuis te bewonderen. Jammer dat we met het vliegtuig waren en slechts een flesje mee naar huis konden nemen…

Alentejo

Alentejo ligt ten hoogte van Lissabon, maar dan landinwaarts. Naast veel authentieke rode- en witte wijnen, staat dit gebied bekend om kurkeikenbossen. In Portugal zal je zelden een wijn met schroefdop tegenkomen, de Portugese maken namelijk ontzettend veel kurken in eigen land. Het wijngebied beslaat bijna een derde van Portugal staat voor mij voornamelijk bekend om soepele, gemakkelijk drinkbare wijnen.

Food & wine tours

Ben je in de omgeving van Lissabon of Porto kan een bezoek aan de prachtige steden natuurlijk niet ontbreken. Wij sloten deze dagen af met een heerlijke food & wine tour. Je wandelt door de stad en bezoekt verschillende lokale restaurants voor heerlijke wijn-spijs combinaties. Deze lokale restaurants had je zelf via internet niet gevonden. Tijdens onze tour in Lissabon kregen we ook Ginja te proeven. Het heeft weinig met wijn te maken, het is een kersenlikeur. Zoet, maar ook met zuren en een bittertje. Perfect te combineren met chocoladedesserts. Wij kiezen er thuis nog geregeld voor als afsluiter van een gezellig diner.

Madeira

Naast Port produceert Portugal nog een hele bekende versterkte wijn. Madeira. Genoemd naar het gelijknamige eiland. Madeira heeft vruchtbare bodems door de vulkanische oorsprong. Het is er erg vochtig, normale wijnen worden er vrijwel niet geproduceerd. De kleinschalige, versnipperde wijnbouw focust zich voornamelijk op de blauwe druif Tinta Negra mole. 85% van alle Madeira wijnen zijn hiervan gemaakt. Net als bij Port wordt alcohol tijdens de vergisting toegevoegd. Er zijn verschillende varianten, van vrij droog tot mierzoet. De droge stijlen worden gekoeld als aperitief aangeboden. De zoetere als afsluiting na het diner.

Nog veel meer wijn

Zoals ik al eerder aangaf; in bijna heel Portugal wordt wijn gemaakt. Naast bovenbeschreven wijngebieden heb je ook nog Setubal, Tejo, Beira Interior, Tras Os Montes, Tavora e Varosa, Açores en de Algarve. Als je een restaurant in Portugal bezoekt en om de wijnkaart vraagt, zal je opvallen dat de wijnkaart is ingericht rondom de wijngebieden. Elk wijngebied heeft een uniek karakter. Er valt zo veel te ontdekken! Ik zou het super vinden als je jouw Portugal ervaringen ook met mij wil delen. Grote kans dat ik in 2021 weer een weekendje die kant op ga.

Tips van KleinDruifje

Nog even op een rijtje, tips voor jouw (wijn)reis naar Portugal:

• Boek vanuit Porto een wijntour naar de adembenemende Douro vallei. Naast heel veel proeven, ontdek je het prachtige landschap.
• Een wijnhuis bezoeken in de regio Lissabon? Bel de wijnhuizen tijdig op en er is veel mogelijk. AdegaMãe is een aanrader.
• Boek in Lissabon en Porto een food & wine tour. Tijdens een wandeling door de stad ontdek je authentieke restaurantjes die je zelf nooit via internet had gevonden.
• Kies eens een gekoelde Pink Port of droge Madeira als aperitief. Dorst op het strand? Of zin in iets tussendoor? Bestel bij een fish cake of gegrilde sardientjes de frisse Vinho Verde. Kies bij het vleesgerecht Coizida a Portuguesa een rode wijn uit de wijnregio Dão.
• Vraag in elk restaurant om de wijnkaart en probeer wijnen uit de verschillende gebieden. De veelzijdigheid en prijs-kwaliteit zal je verbazen!

Aplausos (Proost)!

Geraadpleegde bron:
Ik weet veel van wijn, Stichting Wijnonderwijs Nederland

Benieuwd naar de verdere (wijn) avonturen van Tessy? Volg haar dan via Instagram. 

Als wijnliefhebber wil je vast geen update missen. Zorg daarom dat je wijnblog Wijntjes met Esther ook via Facebook en/of Instagram volgt en schrijf je in voor de nieuwsbrief! En heb je vrienden/collega’s/bekenden waarvoor dit artikel ook interessant kan zijn? Vergeet het dan niet te delen via social media!

Niet alleen lezen over wijn maar ook thuis van wijn genieten? Dat kan! Via de Wijn van Esther webshop. Daar vind je wijnen met een leuk verhaal, persoonlijk geselecteerd door Esther.